ΤΟ ΠΕΙΡΑΜΑ...

        

  

      Πώς μπορούν οι συνθήκες να αλλάξουν τον τρόπο που φέρεται ένας άνθρωπος; Πώς απλοί καθημερινοί άνθρωποι επιδεικνύουν αντί-κοινωνική συμπεριφορά και φτάνουν στο σημείο να σκοτώσουν; Πώς απλοί καθημερινοί άνθρωποι με την αίσθηση μιας στολής γίνονται απολυταρχικοί;

       

         Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το πείραμα του Ζimbardo που πραγματοποιήθηκε το 1971 στο Πανεπιστήμιο του Stanford στην Αμερική. Ο σκοπός ήταν να διερευνηθούν οι συμπεριφορές των ανθρώπων στο περιβάλλον μίας φυλακής και για αυτό κλήθηκαν κάποιοι εθελοντές να συμμετέχουν. Έπειτα από κλήρωση κάποιοι ήταν οι φυλακισμένοι ενώ κάποιοι θα είχαν το ρόλο του δεσμοφύλακα. Το πείραμα είχε σχεδιασθεί να διαρκέσει 14 μέρες. Τα πράγματα όμως ήταν πιο περίπλοκα από όσο και ο ίδιος ο ερευνητής φανταζόταν.

        Ενώ στην αρχή όλα φαίνονταν ήρεμα και όλοι έπαιζαν το ρόλο τους πολύ καλά μόλις την δεύτερη μέρα άρχισαν να υπάρχουν διαμαρτυρίες των κρατουμένων και το πείραμα έληξε μόλις πριν τη συμπλήρωση μιας εβδομάδας από την έναρξή του.

        

       Από τη μία, εθελοντές φοιτητές ψευδό-κρατούμενοι απόλυτα υγιείς πριν τη συμμετοχή τους στο πείραμα, έδειξαν συμπτώματα αγχωδών διαταραχών αλλά και συμπεριφορά απόλυτα υποτακτική στην εξουσία των δεσμοφυλάκων. Μάλιστα, κάποιοι κρίθηκε αναγκαίο να απομακρυνθούν από το πείραμα για το καλό της ψυχικής τους υγείας. 

          

        Από την άλλη πλευρά, αυτή των δεσμοφυλάκων, φοιτητές υποδείγματα καλής συμπεριφοράς, δημοφιλείς στους φοιτητές τους χωρίς δείγματα επιθετικότητας στο παρελθόν επέδειξαν μέσα σε αυτό το μικρό διάστημα ημερών ακραίες συμπεριφορές απολυταρχισμού, βρίζοντας και εξευτελίζοντας τους ψευδό-κρατούμενους.

           

      Και όλα αυτά παρατηρήθηκαν σε διάστημα λίγων ημερών σε ένα πείραμα όπου όλοι εξ' αρχής γνώριζαν ότι πρόκειται για ένα περιβάλλον εξομοίωσης και τίποτα παραπάνω.

            

      Το μόνο που θέλω μέσα από αυτό το άρθρο είναι να ενεργοποιήσω μία διαδικασία σκέψης σχετικά με τον ρόλο που διαδραματίζουν κάποιες ομάδες στην κοινωνία, μέσα από τις καθημερινές παρατηρήσεις. Δεν είναι λίγες οι φορές που ακόμη και υπάλληλοι ασφαλείας σε εμπορικά κέντρα την ώρα που φορούν τη στολή εργασίας μετατρέπονται σε έναν άλλο άνθρωπο. Λίγοι από αυτούς χαμογελάνε, το περπάτημα τους, ο τρόπος που κοιτάνε τριγύρω παραπέμπουν ιδιαίτερα σε σώματα ασφαλείας. Ακόμη και οι ίδιοι οι εργαζόμενοι στα σώματα ασφαλείας μπορεί κανείς να παρατηρήσει ότι όταν δεν φοράνε τη στολή είναι εντελώς διαφορετικοί άνθρωποι.

       

      Από την άλλη, απλοί άνθρωποι, ήσυχοι μπορεί κατά συνθήκη να επιδείξουν ακραίες αντιδραστικές συμπεριφορές. Άνθρωποι υπεράνω υποψίας...Πολύ συχνή έκφραση και τόσο λάθος...όλοι είμαστε κατά συνθήκη δυνάστες ή θύτες...

       

     Αυτό που είναι σημαντικό είναι να ελέγξουμε τις συνθήκες και όχι κατόπιν εορτής τις συμπεριφορές που θέλουμε να εξαλειφθούν. Η σωστή εκπαίδευση ενός αστυνομικού είναι αυτή που δεν θα του δώσει εξαρχής το δικαίωμα να αυθαιρετεί, να επιδεικνύει φασιστικές και απολυταρχικές συμπεριφορές. Η βελτίωση των συνθηκών της κοινωνίας είναι αυτές που θα εμποδίσουν τον  απλό καθημερινό άνθρωπο να γίνει κλέφτης. Η σωστή εκπαίδευση στο σχολείο θα δείξει στα παιδιά ποιες είναι οι υγιείς συμπεριφορές, πώς φερόμαστε στο περιβάλλον, στο φίλο μας, στην οικογένειά μας, στο σύντροφό μας, στο συνάνθρωπό μας. Η σωστή ανατροφή είναι αυτή που θα δώσει τα κατάλληλα εφόδια στο εκάστοτε παιδί- αυριανό ενεργό πολίτη...