Σε προηγούμενη ανάρτησή μου είχα αναφερθεί στο πώς τα ΜΜΕ μπορούν αν χειραγωγήσουν την κοινή γνώμη και είχα κάνει ιδιαίτερη αναφορά στον Noam Chomsky έναν από τους μεγαλύτερους παγκόσμια γλωσσολόγους και την δική του άποψη στο πώς τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης μπορούν να χειραγωγήσουν την κοινή γνώμη. Ο ίδιος έχει δημοσιεύσει μία σειρά από τρόπους με τους οποίους η κοινή γνώμη μπορεί έυκολα να διαμορφωθεί, να αλλοιωθεί και να παραπλανηθεί από τα ΜΜΕ. Αυτο το άρθρο είναι αφιερωμένο στα δικά του λεγόμενα ( έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα και με την ολομέτωπη επίθεση που δέχεται η Ελλάδα τον τελευταίο καιρό) και θα αφήσω εσείς να βγάλετε τα δικά σας συμπεράσματα σχετικά με το πώς αυτοί οι τρόποι βρίσκουν εφαρμογή μέσα στο ελληνικό δίκτυο ενημέρωσης.
1. H στρατηγική του περισπασμού: η συγκεκριμένη στρατηγική είναι ένα από τα πρώτα στοιχεία του κοινωνικού ελέγχου και στόχο έχει την μετατόπιση της προσοχής της κοινής γνώμης από τα σημαντικά ζητήματα μέσω της διάχυσης συνεχών πειρσπασμών και την κυκλοφορία ανεπιβεβαίωτων και σοκαριστικών πληροφοριών.
2. Η δημιουργία προβλημάτων και η προσφορά λύσεων: αυτή η στρατηγική επίσης ονομάζεται και πρόβλημα-αντίδραση-λύση. Αναφέρεται στην δημιουργία ενός προβλήματος, το οποίο προκαλεί την κοινωνική αντίδραση και στη συνέχεια έρχεται η προσφορά και επίδειξη συγκεκριμένων λύσεων. Ως παράδειγμα αναφέρεται την δημιουργία μίας οικονομικής κρίσης έτσι ώστε να γίνει αποδεκτό εύκολα το αναγκαίο κακό του περιορισμού των βασικών κοινωνικών δικαιωμάτων και η παρακμή των δημόσιων υπηρεσιών.
3. Η βαθμιαία στρατηγική: Η επιβολή ακραίων κοινωνικών αλλαγών και μεταρρυθμίσεων θα προκαλούσε και μία σειρά από ακράιες κοινωνικές αντιδράσεις. Έτσι αυτό που προτιμάται είναι μία βαθμιαία στρατηγική ενεργοποίησης η οποία οδηγεί και σε μία βαθμιαία και πιο ανώδυνη αποδοχή των εκάστοτε νέων μέτρων και διορθωτικών μεταρρυθμίσεων για να αποφευχθούν τα χειρότερα. Ποιος θα μπορούσε να πείσει χωρίς αντιδράσεις τον Έλληνα του 1990 ότι πρέπει να ζει με τις συνθήκες του 2012; Είναι κάτι που πρέπει να έχει μία συνέχεια και σειρά απρόσκοπτη έτσι ώστε να έρθουν τα επιθυμητά αποτελέσματα.
4. Η στρατηγική της αναβολής: ένας άλλος τρόπος για να γίνει αποδεκτή μία όχι και τόσο λαοφιλής απόφαση είναι να παρουσιαστεί ως ''επώδυνη αλλά απαραίτητη'' για να εφαρμοστεί όχι όμως άμεσα αλλά στο μέλλον. Είναι πιο εύκολο κανείς να αποδεκτεί μία μελλοντική θυσία από μία άμεση υποδούλωση. Η μεταβλητή του μέλλοντος είναι πολύ σημαντική εδώ γιατί οι μάζες έχουν την τάση να περιμένουν αφελώς και γενικώς ένα καλύτερο μέλλον χωρίς να είναι σε θέση να το περιγράψουν αυτό συγκεκριμένα. Αυτο δίνει στους πολίτες περισσότερο χρόνο να συνηθίσουν σε μία ιδέα και να την αποδεκτούν παθητικά όταν αυτή η στιγμή έρθει.
5. Πήγαινε στο κοινό σαν μικρό παιδί: πολλές φορές δεν χρησιμοποιείται ξύλινος λόγος αλλά καθημερινές απλές εκφράσεις και τρόποι επικοινωνίας που μάλιστα κάποιες φορές μοιάζουν σαν να απευθύνονται τα ΜΜΕ όντως σε παιδιά 12 ετών. Αυτό όταν χρησιμοποιείται γίνεται ακριβώς για να εξομοιωθούν και οι κοινωνικές αντιδράσεις με αυτές ενός παιδιού 12 ετών το οποίο μπορεί μεν να αντιδράσει σπασμωδικά και κάποιες φορές ανώριμα αλλά σύντομα θα καταλαγιάσει και θα αποδεχθεί αυτά που του επιβάλλουν οι έχοντες εξουσία.
6. Χρησιμοποίησε περισσότερο τη συναισθηματική πλευρά: Πολύ συχνά τα ΜΜΕ προσπαθούν να ενεργοποιήσουν τη συναισθηματική πλευρά των ανθρώπων έτσι ώστε να παραμεριστεί η λογική και στο τέλος η κριτική σκέψη του ατόμου. Μέσα από την πρόκληση συναισθηματικών αντιδράσεων είναι πιο εύκολο να έχει κανείς πρόσβαση στο υποσυνείδητο των ανθρώπων, στις ενδόμυχες σκέψεις, ανησυχίες, επιθυμίες και φόβους.
7. Άσε το κοινό στην άγνοια και τη μετριότητα: Αυτό σημαίνει ότι ο κόσμος αφήνεται και καταλήγει ανίκανος πλέον να καταλάβει τη σύγχρονη τεχνολογία και τις εξελίξεις. Αυτό μπορεί να γίνει και μέσα από την ποιότητα της προσφερόμενης εκπαίδευσης το επίπεδο της οποίας σταδιακά θα μειωθεί δραματικά στο κομμάτι της ποιότητας έτσι ώστε να υπάρχουν και σημαντικές κοινωνικές διαφορές αναφορικά με την εκπαίδευση και να είναι πιο εύκολη η χειραγώγηση και ο έλεγχος των χαμηλών κοινωνικο-οικονομικών στρωμάτων.
8. Ενθάρρυνε το κοινό να γίνει ένα με τη μετριότητα: Δώσε στον κόσμο να καταλάβει πως το μοδάτο είναι να είναι κανείς ανεκπαίδευτος, ανόητος και χυδαίος (αυτό γίνεται εύκολα με την προβολή συγκεκριμένων εκπομπών και ''προσωπικοτήτων'' από τα ΜΜΕ, έτσι;).
9. Να ενισχύσεις την ατομική σκοπιά: Αυτό δεν γίνεται δυστυχώς μέσα από την ανάπτυξη της ατομικής ευθύνης που θα ακολουθήσει σε μία ανεπτυγμένη κοινωνική ευθύνη αλλά αναφέρεται στο ότι οι άνθρωποι καθοδηγούνται στο να κατηγορούν τους εαυτούς τους για αυτό που δεν μπορούν, για αυτό που ζουν ως αποτέλεσμα προσωπικών ικανοτήτων και προσπάθειας. Έτσι δεν θα φτάσουν ποτέ να κατηγορήσουν το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα για αυτό που βιώνουν αλλά την προσωπική τους ανεπάρκεια και απαξίωση που θα οδηγήσει μαθηματικά σε καταθλιπτική διάθεση και στην ανάπτυξη της παθητικότητας. Φυσικά χωρίς ενεργοποίηση δεν πρόκειται ποτέ να υπάρχει ανατροπή του σάπιου σκηνικού.
10. Το σύστημα γνωρίζει το άτομο καλύτερα από όσο γνωρίζει αυτό τον εαυτό του:
Μέσα από την ανάπτυξη των σύγχρονων επιστημών και σ αυτό έχει βοηθήσει και η ψυχολογία, το σύστημα μπορεί πλέον και γνωρίζει καλύτερα πώς να χειραγωγήσει, πώς να επηρεάσει, πώς να εφαρμόσει ακρότητες χωρίς αντιδράσεις. Και αυτό πολύ απλά συμβαίνει γιατί ακριβώς το σύστημα μας ξέρει καλύτερα από όσο εμείς ξέρουμε τον εαυτό μας.
Αυτές είναι οι στρατηγικές χειραγώγησης έτσι όπως εκφράστηκαν από τον Noam Chomsky. Παρόλο που μου έρχεται στο μυαλό χείμαρρος παραδειγμάτων και συναισθημάτων δεν θα εκφράσω κανένα από αυτά. Δεν θα προσπαθήσω να επηρεάσω κανέναν για αυτό που σκέφτεται ή θα σκεφτεί παρόλο που ανήκω στους ''τυχερούς'' που μπορεί για κάποιους ανθρώπους να ξέρουν τι λειτουργεί με αυτούς και τι σκέφτονται καλύτερα από όσο γνωρίζουν οι ίδιοι για τον εαυτό τους. Τα συμπεράσματα δικά σας...