Θεωρίες Συνομωσίας

              

            

             Εδώ και δεκαετίες οι θεωρίες συνωμοσίας κάνουν συχνά πυκνά την εμφάνισή τους, είτε όταν πρόκειται για ένα πολιτικό γεγονός είτε ακόμη και για γεγονότα που είναι μέσα στη ζωή μας αλλά αφορούν διάσημους αστέρες. Οι περισσότεροι θα έχουν ακούσει για σκηνοθετημένους θανάτους τραγουδιστών και ηθοποιών αλλά και για ένα σύστημα κοσμοθεωρίας που αποτελείται από σκοτεινές δυνάμεις και λόμπι που κυβερνά τον κόσμο.

              Γενικότερα, ως θεωρία συνωμοσίας ορίζεται κάθε προσπάθεια να εξηγήσει κανείς γεγονότα και βασικές αιτίες γεγονότων ως αποτέλεσμα μυστικών σχεδίων που ορίζονται από ανώτερες μυστικές δυνάμεις παρά ως συνέπεια συγκυριών ή ατυχημάτων. Οι ψυχολόγοι προσπαθώντας να μελετήσουν τις κατηγορίες των ανθρώπων που έχουν την τάση να υιοθετούν τέτοιες θεωρίες συνωμοσίας αρχικά εστίασαν μόνο στην ύπαρξη κάποιας ψυχικής διαταραχής τονίζοντας πως οι θεωρίες συνωμοσίας σε ένα μεγάλο ποσοστό είναι αποτέλεσμα παρανοϊκών ιδεασμών. Ωστόσο, περισσότερο σύγχρονες έρευνες αποκλείουν το ενδεχόμενο όλοι οι υποστηρικτές των θεωριών συνωμοσίας να πάσχουν από κάποια παθολογία, καταλήγοντας  πως παρόλο που μεταβλητές όπως το φύλο, η ηλικία, το μορφωτικό επίπεδο και τα θρησκευτικά πιστεύω δεν σχετίζονται με τις θεωρίες συνωμοσίας, υπάρχουν άλλοι παράγοντες που σχετίζονται με τη συγκεκριμένη ιδεολογική τάση.

              Για παράδειγμα, η εθνικότητα φαίνεται να σχετίζεται με τις θεωρίες συνωμοσίας καθώς άτομα που ανήκουν σε μειονότητες τείνουν πιο συχνά να επιλέγουν αυτόν τον τρόπο καθορισμού των γεγονότων. Αυτό από μόνο του δεν φαίνεται να εξηγεί και πολλά αλλά σε συνδυασμό με τη μεταβλητή της εμπιστοσύνης στην εξουσία και τις αρχές ξεκαθαρίζει αρκετά την εικόνα. Αυτή η τάση δηλαδή των μειονοτήτων μπορεί να συνδέεται με το γεγονός ότι άτομα που ανήκουν σε μειονοτικές ομάδες εμφανίζουν γενικότερα πιο υψηλά επίπεδα δυσπιστίας απέναντι στο σύστημα και τις αρχές εξουσίας. 

             Έπειτα, φαίνεται πως αν κάποιος πεισθεί μία φορά για μία θεωρία συνωμοσίας, εμφανίζει πιο έντονη τάση να υιοθετήσει και άλλες παρόμοιες. Αν για παράδειγμα κάποιος πιστεύει ότι ο θάνατος της πριγκίπισσας Νταϊάνα σχεδιάστηκε από την Βασιλική Οικογένεια, είναι πιο πιθανό να πιστεύει πως πίσω από τις επιθέσεις της 11/9 δεν κρύβεται η Αλ- Κάιντα αλλά οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες.

             Πόσο αθώα είναι όμως για την προσωπικότητα και τον τρόπο ζωής μας η πίστη σε θεωρίες συνωμοσίας; Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι η υιοθέτηση τέτοιων θεωριών έχει μια κρυφή επίδραση στον τρόπο που σκεφτόμαστε, που αντικρίζουμε τη ζωή και λειτουργούμε ως άτομα. Οι θιασώτες τέτοιων θεωριών είναι πιο πιθανό να έχουν έντονο αρνητισμό απέναντι στα γεγονότα που έχουν να αντιμετωπίσουν, είναι πιο αρνητικοί απέναντι σε μεθόδους πρόληψης (εφόσον ο ιός του AIDS προκύπτει από μία προσπάθεια γενοκτονίας των έγχρωμων της Αφρικής, γιατί να χρησιμοποιήσει κανείς προφυλακτικό;) ενώ τείνουν να έχουν και πιο ρατσιστικά πρότυπα. Τέλος, οι υποστηρικτές τέτοιων απόψεων είναι λιγότερο ενεργοί ως πολίτες, δεν ασχολούνται συχνά με τα κοινά και νιώθουν πιο έντονο το αίσθημα της αβοηθησίας απέναντι σε γεγονότα και δυνάμεις που δεν μπορούν να ελέγξουν.

          Εσείς; Πόσο συχνά χτίζετε συνωμοσίες στο μυαλό σας και πόσες φορές η προφανής εξήγηση σας φαίνεται πολύ απλή για να είναι αληθινή. Πάντως εγώ θα ήμουν πολύ περίεργη να δω το νησί που ζουν πια ήρεμοι οι Elvis Prisley, Marilyn Monroe και Michael Jackson...