Το σύνδρομο mobbing στη Μνημονιακή Ελλάδα

         

     Ο όρος mobbing προέρχεται από την αγγλική λέξη mob που σημαίνει επιτίθεμαι, περικυκλώνω, ενοχλώ και χρησιμοποιείται πλέον από τους κοινωνικούς επιστήμονες και ψυχολόγους για να περιγράψει μία συστηματική στρατηγική εκμετάλλευσης, περιθωριοποίησης και ψυχολογικής επίθεσης στο εργασιακό περιβάλλον κυρίως από ανωτέρους αλλά και από συναδέρφους κάτω από το πέπλο του ανταγωνισμού. Σαν όρος βέβαια έχει κάνει την εμφάνισή του ήδη από το 1900 από τον ηθολόγο Lorenz, ο οποίος τον χρησιμοποίησε για να περιγράψει την τάση των ισχυρών μελών μίας αγέλης να περιθωριοποιούν, κακοποιούν ακόμη και να σκοτώνουν τα αδύναμα μέλη της ομάδας.

      Τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερα μετά από ένα κύμα αυτοκτονιών που ξέσπασε μεταξύ εργαζομένων σε συγκεκριμένες εταιρίες, οι επιστήμονες έρχονται να κρούσουν τον κώδωνα του κινδύνου σχετικά με τις συγκεκριμένες πρακτικές που ξεφεύγουν από την τυπική συμπεριφορά του ανωτέρου σε μία επιχείρηση. Τα πρώτα αποτελέσματα των ερευνών έρχονται να επιβεβαιώσουν πως το συγκεκριμένο πλέγμα συμπεριφοράς έχει σοβαρές σωματικές και ψυχολογικές συνέπειες στον εργαζόμενο ο οποίος συχνά, αναγκάζεται να εργάζεται καθημερινά σε ένα εχθρικό περιβάλλον, όπου δολίως του ανατίθενται συνεχώς υποτιμητικά καθήκοντα, υβρίζεται με βαρείς χαρακτηρισμούς, προσβάλλεται και ζει συνεχώς υπό την απειλή της απόλυσης.

    Οι επιπτώσεις του mobbing μπορεί να έχουν την μορφή των εξαρτήσεων καθώς πολλοί εργαζόμενοι βρίσκουν καταφύγιο στο αλκοόλ ή άλλες ψυχοδραστικές ουσίες, πιθανόν να εκφραστεί με ψυχοσωματικά συμπτώματα, αγχώδεις διαταραχές ακόμη και επεισόδια πανικού. Επίσης  µπορεί να επιφέρει στον εργαζόµενο δυσκολίες στον ύπνο, κατάθλιψη,  ανάπτυξη διαφόρων  µορφών  µανίας,  κάποιες φορές έντονη επιθετικότητα, σωµατική κόπωση ή/και τάσεις αυτοκτονίας.

      Ο ανώτερος ή ο συνάδερφος που χρησιμοποιεί τέτοιες συμπεριφορές, το κάνουν είτε επειδή ιεραρχικά έχουν την δυνατότητα και εξουσία να φερθούν με τέτοιο τρόπο είτε επειδή οι ίδιοι ικανοποιούνται πληγώνοντας τον άλλο και αναπτύσσουν την αυτοεκτίµησή τους, µεταφέροντας στους άλλους τον  «πόνο»  που αδυνατούν να αισθανθούν ,  αλλά και τις εσωτερικές τους αντιθέσεις που αρνούνται να επεξεργαστούν.

       Το ακόμη πιο γελοίο της υπόθεσης είναι πως με βάση τους απλούς όρους του μάρκετινγκ, η απόδοση ενός εργαζομένου πέφτει κατακόρυφα όταν δουλεύει σε ένα δυσμενές περιβάλλον και σχετικές έρευνες αποκαλύπτουν πως οι εργαζόμενοι που είναι θύματα του mobbing αποδίδουν κατά 80% λιγότερο. Ακόμη τα ασφαλιστικά ταμεία κάθε χρόνο μόνο στην Αμερική ξοδεύουν περίπου 200 δις δολλάρια για νοσήλια και φαρμακευτική αγωγή ασθενειών που σχετίζονται με το mobbing και το εργασιακό άγχος.

 Στην Ελλάδα μία πρόσφατη έρευνα της ΓΣΣΕ υποστηρίζει πως 1 στους 10 Έλληνες εργάζεται σε περιβάλλον συνεχούς εκφοβισμού ενώ 5 στους 100 Έλληνες αναφέρουν περιστατικά σωματικής βίας στον χώρο εργασίας με σχεδόν απόλυτη σιγουριά ότι αυτά τα νούμερα είναι πολλαπλάσια στην σύγχρονη μνημονιακή πραγματικότητα της ανεργίας και της ανασφάλειας, πόσο μάλλον στις περιπτώσεις της ελληνικής πρακτικής του εκφοβίζειν για να οδηγηθεί ο εργαζόμενος σε παραίτηση και να αποφευχθεί η αποζημίωση.