Αφού δεν με καλείτε στα πάνελ…

 

         Από πολύ μικρή ηλικία θυμάμαι ότι μου τραβούσαν ιδιαίτερα την προσοχή τα εκατοντάδες γκράφιτι που έβλεπα στους τοίχους, τα συνθήματα και πολλές φορές αυτά τα συνθήματα μάλιστα ήταν σημείο κατατεθέν για να ξεχωρίσω ένα μέρος από άλλο ή να προσανατολιστώ. Παιδί της πόλης συχνά θα ρωτούσα τους γονείς μου τι σημαίνει αυτό ή πού αναφέρεται το άλλο με την ίδια φυσικότητα που τα παιδιά στα χωριά απορούν για τα ζωάκια που βλέπουν τριγύρω.

            Τι εκφράζουν όμως όλα αυτά που κατά καιρούς γράφονται στον τοίχο; Είναι τυχαία ή αξίζουν μία ανάλυση και μία πιο κοινωνιολογική προσέγγιση; Από την δεκαετία του ’70 το ενδιαφέρον πολλών ψυχολόγων έχει εστιαστεί στα συνθήματα που αναγράφονται σε δημόσια και ιδιωτικά κτίρια ακόμη και σε δημόσιες τουαλέτες ή αντίστοιχες μαγαζιών που πολλές φορές οι πόρτες τους μοιάζουν με πίνακες του εξπρεσιονιστικού κινήματος.

            Όπως σε κάθε άλλο αντικείμενο του πεδίου της ψυχολογίας, μία σειρά από θεωρίες και προσεγγίσεις έχουν εισαχθεί, κατηγοριοποιώντας τις έρευνες είτε με πολιτισμικά και κοινωνικά κριτήρια, είτε αναλύοντάς τα με βάση το φύλο ή την γλώσσα που χρησιμοποιούν. Μία από τις πιο σημαντικές κατηγοριοποιήσεις και θεωρίες κατά τη γνώμη μου έγινε από την Blume (1985) η οποία εισήγαγε ένα μοντέλο με δύο γενικές κατηγορίες και συνολικά 8 υποκατηγορίες αυτών σχετικά με τα κίνητρα που σχετίζονται με τα γκράφιτι  και τα συνθήματα στους τοίχους.

            Πιο συγκεκριμένα, υποστηρίζει πως οι δύο μεγάλες κατηγορίες είναι από τη μία το κίνητρο για μία μαζική και ανακλαστική επικοινωνίας ενώ από την άλλη η δημόσια έκφραση μίας κατηγορικής και ατομικής επικοινωνίας. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν 5 υποκατηγορίες οι οποίες απαρτίζονται από τα εξής κίνητρα:

• ·       Την ανάγκη απόδειξης της ύπαρξης του ατόμου
• ·       Την ανάγκη να εκφράσει κάποιος τον εαυτό του
• ·       Την πιστοποίηση της ταυτότητας κάποιου (πολιτικής/κομματικής/οπαδικής)
• ·       Την ικανοποίηση από την δημιουργία και τις εικαστικές τέχνες
• ·       Τη βαρεμάρα

            Στη δεύτερη μεγάλη κατηγορία της κατηγορικής και ατομικής επικοινωνίας ανήκουν τρεις υποκατηγορίες:

•  Η έκφραση κριτικής, διαμαρτυρίας, συμφωνίας ή αποδοκιμασίας
•  Η οριοθέτηση περιοχών
•  Η αναζήτηση επαφών

            Όπως και να είναι στην πραγματικότητα, είναι ένα πεδίο ιδιαίτερα ενδιαφέρον για την κοινωνική και πολιτισμική έκφραση, ιδιαίτερα στις μεγαλουπόλεις.  Πρέπει να παραδεχθώ πως κάποιες από τις πιο σοκαριστικά αληθινές προτάσεις τις έχω διαβάσει σε κάποιον από αυτούς τους τοίχους. Άλλωστε, πόσο πιο όμορφα θα ήταν τα γκρι κτίρια αν όμορφα σχεδιασμένα γκράφιτι κάλυπταν το τσιμέντο τους;