Τετάρτη 21 Σεπτεμβρίου 2011

Αυτοκτονία: Τι πραγματικά ισχύει;


   

         Παρόλο που η χώρα μας μέχρι πρότινος δεν βρισκόταν στις πρώτες θέσεις του καταλόγου με υψηλά ποσοστά αυτοκτονίας έχω διακρίνει ότι τον τελευταίο καιρό και ιδιαίτερα υπό τη σκιά των πρόσφατων οικονομικών εξελίξεων, τα περιστατικά απόπειρων αυτοκτονιών και αυτοκτονιών που καταλήγουν στον θάνατο έχουν αυξηθεί σημαντικά για αυτό θα ήταν καλό να δούμε κάποιους μύθους και πραγματικότητες σχετικά με το συγκεκριμένο φαινόμενο.

         Η αυτοκτονία γενικά αποτελεί την όγδοη κατά σειρά αιτία θανάτου παγκοσμίως για τους ενήλικες ενώ στα άτομα ηλικίας 14-25 ετών είναι η δεύτερη πιο συχνή αιτία θανάτου. Ποιοι είναι όμως οι παράγοντες κινδύνου της αυτοκτονίας;
        Βάσει ερευνών που έχουν πραγματοποιηθεί ως επι το πλείστον στις ΗΠΑ ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες επικινδυνότητας είναι η ηλικία καθώς παλαιότερα ο κίνδυνος αυτοκτονίας αυξανόταν ανάλογα με την ηλικία του ατόμου ενώ ο κίνδυνος μεγάλωνε σημαντικά για τους άνδρες άνω των 75 και τις γυναίκες άνω των 50. Ωστόσο, τις τελευταίες δεκαετίες έχει υπερτριπλασιαστεί ο αριθμός των εφήβων και νεαρών ατόμων που επιλέγουν την αυτοκτονία ως σαφής ένδειξη των αλλαγών που έχουν διαδραματιστεί σε πολλούς τομείς της σύγχρονης ζωής. Οι άνδρες είναι περίπου τρεις φορές πιο πιθανό να επιλέξουν την αυτοκτονία από ότι οι γυναίκες ωστοσο οι γυναίκες κάνουν περισσότερο συχνά απόπειρες αυτοκτονίας. Οι άνδρες συνήθως επιλέγουν βίαια μέσα χρησιμοποιπώντας όπλα ή μαχαίρια ενώ οι γυναίκες συνήθως προτιμούν την δηλητηρίαση με την πρόσληψη υπερβολικής δόσης φαρμάκων.

     Η οικογενειακή κατάσταση είναι ένας ιδιαίτερα σημαντικός παράγοντας κινδύνου καθώς τα ποσοστά αυτοκτονιών παντρεμένων ατόμων είναι σαφώς μικρότερα από άτομα που δεν έχουν παντρευτεί, είναι διαζευγμένοι ή χήροι. Η μοναξιά είναι πολύ συχνή σε άτομα που αυτοκτονούν ενώ και η επαγγελματική κατάσταση είναι μεγάλης σημασίας καθώς οι άνεργοι εμφανίζονται ως πιο πιθανοί να επιλέξουν το απονενοημένο διάβημα εν συγκρίσει με εργαζόμενους εντός ή εκτός σπιτιού. Ακόμη, παρόλο που χρειάζεται αρκετή έρευνα πάνω στο συγκεκριμένο κομμάτι, οι επιστήμονες και ειδικότερα οι άνδρες γιατροί εμφανίζουν δυσανάλογα υψηλά ποσοστά μεγαλύτερου κινδύνου αυτοκτονίας. Επιπλέον, η υγεία είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι καθως άτομα που αυτοκτονούν συχνά αντιμετωπίζουν προβλήματα υγειας ή/ και είναι ασθενείς χρόνιων ασθενειών. Σαφέστατα, πιο κριτικής σημασίας είναι η κατάσταση της ψυχικής υγείας του ατόμου καθώς είναι πολύ πιο πιθανή σε άτομα που πάσχουν από κατάθλιψη, διαταραχές προσωπικότητας ή αντιμετωπίζουν προβλήματα εθισμού.
       Τέλος, η έλλειψη ελπίδας, η απόγνωση, μία διαπροσωπική απώλεια, στρεσογόνοι παράγοντες όπως μία αποβολή, μία μετακόμιση, μία αποτυχία αλλά και χρόνιες διαπροσωπικές συγκρούσεις συνδέονται με μεγαλύτερες πιθανότητες αυτοκτονίας. Ακόμη σχετικά με την αυτοκτονία, έχει διαμορφωθεί μία σειρά από μύθους που προκαλούν σύγχυση ακόμη και μεταξύ των ειδικών ψυχικής υγείας και καλό θα ήταν να διαλευκανθούν:
Μύθοι και Πραγματικότητα για την αυτοκτονία

1) Τα άτομα με τάσεις αυτοκτονίας είναι αποφασισμένα να πεθάνουν και έχουν το δικαίωμα να πεθάνουν. Στην πραγματικότητα, σχεδόν όλα τα άτομα είναι αμφιθυμικά για τον θάνατο καθώς μπορεί να θέλουν να πεθάνουν και την ίδια στιγμή να επιθυμούν κάποιος να έρθει να τους σώσει. Για πολλούς το γεγονός ότι ζητούν βοήθεια είναι αποτέλεσμα αυτής της αμφιθυμίας.

2) Από τη στιγμή που αποφασίζει κάποιος να πεθάνει, η αυτοκτονία είναι αναπόφευκτη.  Η ισχυρλη αυτοκαταστροφική ταση συνήθως υποχωρεί όταν το άτομο καταφέρει να επιλύσει ή να ξεπεράσει/αποδεχθεί τα προβλήματα που προκάλεσαν αυτή την προσωπική κρίση.

3) Τα άτομα που μιλούν για αυτοκτονία δεν είναι αυτά που πραγματικά την κάνουν. Στο 80% των περιπτώσεων που προχώρησαν σε αυτοκτονία υπήρχαν σαφείς προειδοποιήσεις της πρόθεσής τους ότι θα πεθάνουν.

4) Βελτίωση που ακολουθεί την κρίση αυτοκτονίας σημαίνει ότι ο κίνδυνος πέρασε. Αυτό είναι ένας μύθος που πρέπει να αποκατασταθεί στις συνειδήσεις όλων ώστε τα άτομα που χρειάζονται βοήθεια να την έχουν πιο αποτελεσματικά. Σε πολλές περιπτώσεις, οι αυτοκτονίες συμβαίνει τρεις περίπου μήνες ύστερα από μία οξεία κρίση καθώς τότε είναι πιο πιθανό το άτομο να έχει βρει κάποια αποθέματα ενέργειας και αποφασιστικότητας για να φέρει εις πέρας τις προθέσεις του. 

5) Η συζήτηση  των αυτοκτονικών σκέψεων και σχεδίων με τον ασθενή θα ενισχύσει περισσότερο τις ιδέες αυτές. Εάν η συζήτηση γίνει ανοιχτά, με προσοχή και ευαισθησία περισσότερο συχνά ανακουφίζει την κρίση παρά την επιδεινώνει.

Πέμπτη 15 Σεπτεμβρίου 2011

H εμπειρία της έκτρωσης








Η εμπειρία της έκτρωσης είναι ένα ζήτημα το οποίο ακόμη και σήμερα αποτελεί ταμπού για ένα σύνολο δυτικών κοινωνιών μεταξύ των οποίων βρίσκεται και η ελληνική. Μία σειρά από έρευνες έχουν ασχοληθεί με την εμπειρία της έκτρωσης και ειδικότερα με τις συναισθηματικές διαστάσεις της εμπειρίας.

Οι επιπτώσεις της εμπειρίας της έκτρωσης στην ψυχολογική κατάσταση των γυναικών ποικίλουν ανάλογα με το σύνολο των μεταβλητών και παραγόντων που περιγράφουν τη ζωή τους. Υπολογίζεται γενικά πως το 25% των εκτρώσεων πραγματοποιούνται στις ΗΠΑ, ωστόσο στη χώρα μας υπάρχει μεγάλο ποσοστό που παραμένει κρυφό καθώς  οι γυναίκες διστάζουν να αναφέρουν πως έχουν κάνει μία ή περισσότερες εκτρώσεις.

Μία κατηγορία των γυναικών που έχει την εμπειρία της έκτρωσης είναι εκείνες οι γυναίκες που ''αναγκάζονται'' να προβούν σε μία τέτοια επιλογή καθώς το παιδί που κυοφορούν καθώς προκύπτουν σημαντικά προβλήματα υγείας για το έμβρυο. Σε αυτή την περίπτωση η εμπειρία της έκτρωσης συνδέεται με συναισθήματα θλίψης και πένθους και μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις τα συγκεκριμένα συναισθήματα επηρεάζουν και βιώνονται και από το μέλλοντα πατέρα καθώς ακυρώνεται η εμπειρία της πατρότητας που έχουν προετοιμαστεί να βιώσουν.

Από την άλλη πλευρά υπάρχουν οι γυναίκες που επιλέγουν την έκτρωση επειδή είτε δεν είναι έτοιμες για ένα τέτοιο βήμα, είναι πολύ μικρές σε ηλικία, δεν έχουν τη στήριξη του πατέρα ή της οικογένειάς τους ή δεν μπορούν να αποκτήσουν ακόμη ένα παιδί. Εδώ η κατάσταση διαφέρει σημαντικά και μάλιστα τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά από ότι περιμένει ο πολύς κόσμος. Πιο συγκεκριμένα, το βασικό συναίσθημα αυτής της κατηγορίας γυναικών για τις οποίες η έκτρωση αποτελεί συνειδητή επιλογή ιδιαίτερα κατά το πρώτο τρίμηνο μετά την έκτρωση είναι η ανακούφιση. Άλλες έρευνες τονίζουν πως το 98% των γυναικών που έχουν επιλέξει την έκτρωση αναφέρουν πως δεν το μετανιώνουν και  ακόμη και αν στο μέλλον βρίσκονταν στην ίδια κατάσταση θα έκαναν την ίδια επιλογή. Επιπλέον, δεν υπάρχουν ενδείξεις πως οι γυναίκες που έχουν την εμπειρία της έκτρωσης είναι χειρότεροι γονείς στο μέλλον ή εκφράζουν λιγότερο συχνά την επιθυμία να αποκτήσουν ένα παιδί σε κάποια άλλη χρονική στιγμή.

Λιγότερο από το 20% των γυναικών που έχουν κάνει έκτρωση βιώνουν συμπτώματα κατάθλιψης τα οποία όμως περνούν σχετικά γρήγορα και δεν διαφέρουν από τα συμπτώματα εκείνα που εμφανίζουν γυναίκες που διανύουν την περίοδο της λοχείας. Ακόμη, έφηβες που έχουν κάνει έκτρωση έχουν περισσότερες πιθανότητες να τελειώσουν επιτυχώς το σχολείο εν συγκρίσει με τις έφηβες του ίδιου κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου που έχουν κρατήσει το παιδί που κυοφορούσαν.Ακόμη και στις περιπτώσεις που υπάρχουν συμπτώματα διαταραχών άγχους και κατάθλιψης δεν υπάρχουν ξεκάθαρες αποδείξεις ότι αυτό οφείλεται στην ίδια την εμπειρία της έκτρωσης καθώς μπορεί να υπάρχει σύνδεση με την ίδια την εμπειρία της ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης.

Από την άλλη, τα ευρήματα διαφέρουν για τις γυναίκες που έχουν επανηλειμμένως επιλέξει την έκτρωση καθώς σε αυτή την περίπτωση είναι περισσότερο πιθανό να έχουμε αισθήματα ενοχής και σημαντικό πλήγμα στην αυτοπεποίθηση και την αίσθηση ελέγχου.

Συμπερασματικά, η εμπειρία της έκτρωσης διαφέρει για κάθε γυναίκα που την βιώνει και εξαρτάται από μία πληθώρα παραγόντων. Το καλύτερο από όλα είναι να υπάρχει μία σωστή πληροφόρηση σχετικά με τις μεθόδους προφύλαξης και την σεξουαλική υγεία του ατόμου. Ωστόσο, τόσο η απόφαση της απόκτησης ενός παιδιού όσο και η απόφαση της έκτρωσης είναι επιλογές που πρέπει να γίνονται συνειδητά και υπεύθυνα χωρίς την άμεση επίδραση από προκαταλήψεις, στερεότυπα και θρησκοληψίες καθώς έχουμε να κάνουμε με νέες ανθρώπινες ζωές οι οποίες δεν πρέπει να είναι καταδικασμένες αλλά πρέπει να γεννιούνται στο καλύτερο δυνατό περιβάλλον. Ας μην ξεχνάμε πως ο ερχομός ενός παιδιού ανεξάρτητα από το χώρο ή το χρόνο τον οποίο γεννιέται πρέπει εξ αρχής να είναι ένα γεγονός χαράς και ευτυχίας και να μην αντιμετωπίζεται ως πηγή προβλημάτων! Μόνο έτσι θα έχουμε έναν κόσμο με παιδιά χωρίς προβλήματα που απολαμβάνουν την αγάπη και την αθωότητα της παιδικής ηλικίας. Τέλος, στην περίπτωση εφήβων που έχουν μία ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη θα πρέπει να υπάρχει στήριξη από την οικογένεια και η έφηβη να απευθύνεται μόνο σε αρμόδιους φορείς και κέντρα ώστε να προστατέψει τον εαυτό της και την υγεία της.

Τετάρτη 7 Σεπτεμβρίου 2011

Τι είναι ο αυτο-τραυματισμός;

                 





           Ο αυτό-τραυματισμός ορίζεται ως η πρόκληση βλαβών/τραυματισμών στο σώμα κάποιου σκόπιμα. Ο αυτό-τραυματισμός μπορεί να ειδωθεί ως μία διαταραχή η οποία σε πολλές περιπτώσεις αφήνει εμφανή σημάδια και περιλαμβάνει συμπεριφορές όπως:

* το κόψιμο 
* το κάψιμο με θερμά/καυτά αντικείμενα
* ο τραυματισμός του δέρματος ή το να ανοίγει κανείς πληγές που υπάρχουν
* η τριχοτιλλομανία (το να τραβάει κανείς και να ξεριζώνει βίαια τρίχες του τριχωτού της κεφαλής)
* το χτύπημα του κεφαλιού (head-bunging)
* το χτύπημα με αντικείμενα όπως το σφυρί
* το σπάσιμο οστών
Βασικό χαρακτηριστικό αυτών των οποίων επιδεικνύουν τέτοιες συμπεριφορές είναι ότι τις εκδηλώνουν όταν βρίσκονται μόνοι παρά σε ομάδες και βρίσκονται σε μία διαρκή προσπάθεια να κρύψουν τη  συμπεριφορά τους.

         Ένα από τα βασικότερα ερωτήματα που εγείρονται είναι το γιατί κάποιος άνθρωπος να καταφύγει σε τέτοιες συμπεριφορές και να μπει στην διαδικασία να πληγώσει και να βλάψει τον εαυτό του με τέτοιους επώδυνους τρόπους. Αρχικά πρέπει να τονίσουμε ότι τέτοιες συμπεριφορές μπορεί να εκδηλώσουν τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες από όλα τα κοινωνικο-οικονομικά στρώματα, πολιτισμικές καταβολές και μορφωτικό επίπεδο. Ωστόσο υπάρχουν κάποια κοινά μεταξύ των ατόμων που παρουσιάζουν τέτοια προβλήματα.

        Τα άτομα που αυτο-τραυματίζονται πολύ συχνά είναι γυναίκες που βρίσκονται στην εφηβεία, έχουν ιστορικό συναισθηματικής, σωματικής ή σεξουαλικής βίας, άτομα που έχουν συνοδά προβλήματα ουσιοεξαρτήσεων, ιδεο-ψυχαναγκαστικής διαταραχής ή υποφέρουν από κάποια διαταραχή πρόσληψης της τροφής. Ακόμη συχνά τα συγκεκριμένα άτομα έχουν ανατραφεί σε ένα περιβάλλον με περιορισμένη την έκφραση του συναισθήματος και ιδιαίτερα την αποδοχή και έκφραση συναισθημάτων θυμού και δεν έχουν τις κατάλληλες δεξιότητες να εκφράσουν τα συναισθήματά τους ή/και να έχουν πρόσβαση σε ένα υποστηρικτικό δίκτυο. 

     Παρόλο που η συμπεριφορά του αυτό-τραυματισμού μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή του ατόμου δεν θεωρείται αυτοκτονική συμπεριφορά ενώ είναι πολύ πιθανό να αποτελέσει επιλογή του ατόμου όταν νιώσει απειλή ή κατακλυστεί από συναισθήματα που δεν μπορεί να διαχειριστεί. Έτσι η  συγκεκριμένη συμπεριφορά επιλέγεται από το άτομο επειδή μπορεί προσωρινά να του δώσει την αίσθηση της ανακούφισης από την πίεση και την αγωνία, μπορεί να τους δίνει την αίσθηση ότι είναι ζωντανοί και αντιδρούν σε κάτι που συμβαίνει γύρω τους, του δίνει την δυνατότητα να εξωτερικεύσει τον πόνο που αισθάνεται εσωτερικά και τον οποίο δεν μπορεί να εκφράσει, μπορεί να αποτελέσει έναν τρόπο να διαχειριστεί τον πόνο από μία μορφή κακοποίησης που υφίσταται. Ακόμη, μπορεί να είναι μία προσπάθεια του ατόμου να σπάσει το συναισθηματικό μούδιασμα το οποίο το διακατέχει ενώ μπορεί να αποτελέσει έναν έμμεσο τρόπο αναζήτησης προσοχής και καλέσματος για βοήθεια. Από την άλλη μπορεί να είναι ένας έμμεσος τρόπος χειραγώγησης του περιβάλλοντος του ατόμου μέσω της πρόκλησης της ανάγκης για φροντίδα ή την πρόκληση ενοχών στους ανθρώπους που τους περιβάλλουν.

           Είναι ιδιαίτερα σημαντικό τα άτομα αυτά να λάβουν βοήθεια το συντομότερο δυνατό. Με μικρή προσπάθεια μπορεί κανείς να καταλάβει ένα άτομο το οποίο αντιμετωπίζει σχετικά προβλήματα καθώς συνήθως τα ρούχα που φοράνε αφήνουν μικρό μέρος του σώματός τους εκτεθειμένο, έχουν χαμηλή αυτοπεποίθηση και δεν μπορούν να συναλλαγούν ικανοποιητικά με τα άτομα του περιβάλλοντός τους. Τις περισσότερες φορές συμπεριφορές που σχετίζονται με ψυχικές διαταραχές είναι συμπεριφορές οι οποίες μπορούν εύκολα να ανιχνευθούν από το περιβάλλον και κάποιες απο αυτές τις φορές μπορεί να πραγματοποιούνται ακριβώς για να κερδίσουν την προσοχή και φροντίδα του περιβάλλοντος. Ας μην αφήνουμε λοιπόν απλά τις μέρες να περνούν από δίπλα μας, ας δίνουμε προσοχή και αγάπη στα άτομα που νοιαζόμαστε, δεν είναι λίγες οι φορές που ζητάνε βοήθεια χωρίς φωνή...