Παρασκευή 29 Ιουλίου 2011

Ποιος είναι τελικά ο οπαδός των ομάδων;


                                 



Τα σπορ και τα γήπεδα, οι εγχώριες και διεθνείς αθλητικές διοργανώσεις θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως πολύ σημαντικές εκφάνσεις της σύγχρονης ζωής των ανθρώπων. Η επιστήμη της ψυχολογίας τις τελευταίες δεκαετίες έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με το φαινόμενο του οπαδισμού.

Τις προηγούμενες δεκαετίες οι σχετικές έρευνες ήταν μονόπλευρες ξεκινώντας από τη λανθασμένη αντίληψη πως η διασκέδαση που συνδεέται με τα σπορ είναι ιδίωμα των χαμηλών κοινωνικο-οικονομικών στρωμάτων εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις συγκεκριμένων αθλημάτων όπως η ιππασία ή το τέννις. Βάσει της ίδιας μονοδιάστατης λογικής οι οπαδοί ομάδων σκιαγραφούνταν ως άτομα χαμηλής μόρφωσης και κοινωνικού επιπέδου που εκδήλωναν συγκεκριμένες συμπεριφορές και ασχολούνταν με τον οπαδισμό σε μία άτυπη ασυνείδητη προσπάθεια να αποκτήσουν μία υποτυπώδη κοινωνική ταυτότητα.

Η σύγχρονη ψυχολογία έχει απορρίψει αυτές τις απόψεις σε σημαντικό βαθμό καθώς η προσωπικότητα και οι δεσμοί που αναπτύσσουν οι οπαδοί είναι ένα πολύσυνθετο φαινόμενο. Σε αυτό το σημείο καλό είναι βέβαια να διαχωρίσουμε τον οπαδισμό από τον χουλιγκανισμό, ο οποίος είναι εντελώς διαφορετικό φαινόμενο όχι ασύνδετο με τον οπαδισμό αλλά με άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Οι οπαδοί μίας ομάδας μπορεί να προέρχονται από διάφορα κοινωνικά στρώματα και ενδέχεται να έχουν εντελώς διαφορετικές καταβολές και αυτό είναι πολύ φυσιολογικό αν αναλογιστεί κανείς τον αριθμό των οπαδών που έχουνoi ομάδες. 

Σαφέστατα, από την άλλη αν κοιτάξει κανείς τον παγκόσμιο αθλητικό χάρτη θα βρει σωματεία που χαρακτηρίζονται από συγκεκριμένες πολιτικές και κοινωνικές απόψεις, άλλες έχουν ως βάση τους το στρατό και άλλες τους πρόσφυγες. Αυτές οι ομάδες ερευνητικά έχει αποδειχθεί πως αποτελούν βασικότερο κομμάτι της προσωπικότητας των οπαδών τους καθώς μέσα από την οπαδική τους ταυτότητα ταυτόχρονα αντανακλώνται και άλλες πολιτικές και κοινωνικές διαστάσεις. Επιπρόσθετα, πολυ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι εθνικές ομάδες οι οποίες ταυτίζονται με πολλά εθνικά και τοπικά πράγματα ταυτόχρονα και σχετίζονται ακόμη και με μικρές αλλαγές στις απόψεις και συμπεριφορές των οπαδών των εθνικών ομάδων σχετικά με την εθνική τους ταυτότητα ιδιαίτερα σε περιόδους παγκόσμιων διοργανώσεων και ακόμη περισσότερο όταν η εθνική ομάδα σημειώσει μεγάλη επιτυχία. Ακόμη και οι Έλληνες που η ταύτισή τους με την  εθνική ομάδα είναι πολύ αδύναμη εν συγκρίσει με άλλες εθνικές ομάδες, το καλοκαίρι του 2004 ήταν ένα καλοκαίρι πολύ διαφορετικό από τα υπόλοιπα και αυτό γιατί συνδυάστηκε με μία ανέλπιστη επιτυχία που ταυτίστηκε με εθνική υπερηφάνεια (η επίδραση στα συναισθήματα και την εθνική συνείδηση που προανέφερα).

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν πρόσφατες έρευνες που πραγματοποιήθηκαν σε πανεπιστήμιο των Η.Π.Α, οι οποίες βρήκαν πως σε κάποιους οπαδούς ο δεσμός τους με την αγαπημένη τους ομάδα είναι τόσο ισχυρός ώστε πλέον η ενασχόλησή τους με αυτή συνδέεται με βιολογικές αλλαγές στο σώμα τους και την έκκριση ορμονών με αποτέλεσμα να επηρεάζεται αισθητά η συναισθηματική τους διάθεση και τη συμπεριφορά τους.

Το μόνο σίγουρο είναι πως οι οπαδοί είναι μία κοινωνική ομάδα πολυσύνθετη και πολυπαραγοντική η οποία αξίζει περαιτέρω έρευνας πριν καταφεύγουμε σε γενικευμένα και υπεραπλουστευμένα συμπεράσματα σχετικά με το πόσο το ποδόσφαιρο ή άλλα αθλήματα και η ενασχόλησή με αυτά αποχαυνώνει το λαο. Μήπως οι δεσμοί που υπάρχουν σε αυτές τις ομάδες κρύβουν ισχυρές κοινωνικές ενώσεις και δεσμούς που μάλιστα εκλείπουν σημαντικά από τη σύγχρονη κοινωνία; Μήπως οι ερευνητές που χρονολογούν τον οπαδισμό ακόμη από την αρχαιότητα και την υποστήριξη των τότε  αθλητών και αντιπροσώπων έχουν κάποια βάση; Ξεκάθαρες απαντήσεις δεν υπάρχουν σίγουρα όμως υπάρχει ανάγκη και χώρος για μελλοντική έρευνα.

Δευτέρα 4 Ιουλίου 2011

To πρόσωπο του βιαστή

        








Ο βιασμός είναι ένα πολυσύνθετο φαινόμενο και είναι πολύ απλουστευμένο να το ερμηνεύουμε στο πλαίσιο μίας ακατανίκητης σεξουαλικής επιθυμίας. Δεν χρειάζεται φυσικά να μιλήσω για τις σωματικές και ψυχολογικές συνέπειες ενός βιασμού αλλά στόχος μου είναι να δώσω μία περιγραφή των διαφόρων προφίλ του βιαστή όπως έχουν καταγραφεί από σχετικές έρευνες.

          1. O βιαστής της επιβεβαίωσης της δύναμης

         Αυτός είναι ο συχνότερος τύπος βιαστή. Το ίδιο το γεγονός του βιαμσού σχετίζεται με τις ανασφάλειές τους σχετικά με την αρρενωπότητά τους. Καθώς ο βιασμός δεν βοηθά για μεγάλο χρονικό διάστημα στην επίλυση των ανασφαλειών, το πιο πιθανό είναι πως ο δράστης έχει μόνο μικρά διαστήματα διακοπής μέχρι να αναζητήσει το επόμενό του θύμα. Δεν χρησιμοποιείται υπερβολική βία ενώ είναι απίθανο να χρησιμοποιηθούν όπλα από τους βιαστές που ανήκουν σε αυτή την κατηογρία. Συνήθως ο βιαμσός είναι προσχεδιασμένος και μπορεί να υπάρχει πρότερη παρακολούθηση του θύματος. ''Έπαθλα'' όπως ρούχα ή άλλα αντικείμενα του θύματος μπορεί να είναι απαραίτητα για τον θύτη  ως επιβεβαίωση της δύναμής του.

          2. O βιαστής της διεκδίκησης της δύναμης

         Αυτός ο τύπος βιαστή είναι έχει αυτοπεποίθηση στον σεξουαλικό τομέα. Ο ίδιος ο βιασμός είναι μία έκφραση του ανδρισμού, της σεξουαλικότητάς του και της υπεροχής του απέναντι στις γυναίκες. Αυτός ο τύπος βιαστή συνήθως ανιχνεύει τα θύματά του σε κοινωνικά μέρη όπως μπαρ, καφετέριες και νυχτερινά κέντρα διασκέδασης. Αρχικά ο τρόπος του μπορεί να είναι φιλικός αλλά σύντομα αλλάζει δραστικά. Η βία είναι υπερβολική ενώ δεν αντιστοιχεί στο τυπικό προφίλ βιαστή που οι περισσότερες γυναίκες έχουν στο μυαλό τους καθώς έχει αναπτυγμένες κοινωνικές δεξιότητες. Τα περιστατικά αυτού του τύπου βιαστή δεν έχουν συνέχεια στο πλαίσιο του χώρου και του χρόνου και είναι ένα προφίλ το οποίο συναντάται συχνά στις περιπτώσεις του βιασμού στο πρώτο ραντεβού.


          3. O βιαστής του θυμού των αντιποίνων

       Ο δράστης έχει πολύ υψηλά επίπεδα θυμού απέναντι στις γυναίκες σε τέτοιο βαθμό που μπορεί να προβεί σε ενέργειες που γενικά μειώνουν το θύμα ακόμη περισσότερο. Χαρακτηριστικά υπάρχει μεγάλη ομοιότητα μεταξύ του θύματος και της γυναίκας απέναντι στην οποία έχει ο δράστης συναισθήματα υπερβολικού θυμού. Οι επιθέσεις μπορεί να είναι συχνές εξαιτίας του σχήματος του θυμού που χαρακτηρίζει το δράστη και της επιμονής αυτού του σχήματος.

         4. Ο βιαστής του θυμού του ενθουσιασμού

       Αυτός είναι ο λιγότερο συχνός τύπος βιαστή. Ο βιαστής παίρνει ευχαρίστηση και σεξουαλική διέγερση στη θέα του φόβου του θύματος. Είναι πιθανό το θύμα να βασανιστεί ενώ σε αυτές τις περιπτώσεις βιασμού είναι πολύ υψηλά και τα ποσοστά δολοφονίας του θύματος. Υπάρχει προσεκτικός και μεθοδολογικός σχεδιασμός. χρησιμοποιούνται και σαδιστικά εργαλεία στο βιασμό όπως χειρπέδες και σχοινιά ενώ τα θύματα είναι συνήθως παντελώς άγνωστα στον δράστη. Επιπλέον, είναι πολύ συχνό ο δράστης να φωτογραφεί ή να βιντεοσκοπεί το βιασμό.

         Είναι λοιπόν προφανές πως το προφίλ του βιαστή μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με τις προσωπικές του εμπειρίες και την φύση των ψυχολογικών του προβλημάτων. Κλείνοντας θέλω να τονίσω μία σειρά από μύθους που σχετίζονται με τον βιασμό και πρέπει επιτέλους η κοινωνία να σταματήσει να τους ενστερνίζεται:

1. Με κάποιο τρόπο η γυναίκα προκάλεσε το βιασμό της.
2. Οι γυναίκες που είναι ντυμένες προκλητικά επιζητούν ουσιαστικά το βιασμό τους.
3. Εάν βγείς ραντεβού με έναν άντρα ή πας στο σπίτι του είσαι υποχρεωμένη να προβείς σε σεξουαλική πράξη.
4. Όταν οι γυναίκες λένε όχι εννοούν ναι.
5. Εάν κάποιος άντρας κεράσει ένα δείπνο ή ποτά σε μία γυναίκα, είναι υποχρεωμένη να του προσφέρει σεξουαλικά ανταλλάγματα.

Πρέπει να γίνει κατανοητό από όλους πως η αυτοδιάθεση είναι κομμάτι της προσωπικής ελευθερίας και βούλησης του ατόμου. Επομένως ο βιασμός είναι καταπάτηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και βασανισμός του σώματος και της ψυχής.